Polowa rektyfikacja niwelatora optycznego, cz. IV

Sprawdzenie i rektyfikacja poziomego ustawienia osi celowej w zakresie działania kompensatora.

Jest to już ostatnia czynność rektyfikacji polowej niwelatora optycznego. Pozostałe zostały opisane w poprzednich częściach poradnika (część I, część II i część III). Sprawdzenie i rektyfikacja poziomego ustawienia osi celowej jest najbardziej pracochłonne. Dobrze też do tego zadania posiadać dwie łaty niwelacyjne, ponieważ będziemy wykonywać w pierwszej części tzw. niwelację ze środka, a w drugiej - tzw. niwelację w przód.

1. Ustawiamy niwelator na statywie pośrodku między dwiema łatami, mniej więcej w odległości 40-50 m od każdej z nich. Poziomujemy instrument.
2. Celujemy w łatę w wstecz i wykonujemy odczyt t₁'.
3. Celujemy w łatę w przód i wykonujemy odczyt p₁'.
4. Zmieniamy położenie osi celowej niwelatora poprzez podniesieni lub obniżenie statywu.
5. Celujemy w łatę w wstecz i wykonujemy odczyt t₁".
6. Celujemy w łatę w przód i wykonujemy odczyt p₁".
7. Na podstawie powyższych wyników obliczamy przewyższenia Δh₁' i Δh₁" między punktami P1 i P2.
8. Jeśli różnica przewyższeń z pierwszego i drugiego pomiaru nie przekracza 2-3 mm, uśredniamy wartość przewyższenia.
9. Ustawiamy niwelator na statywie w odległości ok. 5 m od łaty wstecz. Poziomujemy instrument.
10. Celujemy w łatę w wstecz i wykonujemy odczyt t₂'.
11. Celujemy w łatę w przód i wykonujemy odczyt p₂'.
12. Zmieniamy położenie osi celowej niwelatora poprzez podniesieni lub obniżenie statywu.
13. Celujemy w łatę w wstecz i wykonujemy odczyt t₂".
14. Celujemy w łatę w przód i wykonujemy odczyt p₂".
15. Na podstawie powyższych wyników obliczamy przewyższenia Δh₂' i Δh₂" między punktami P1 i P2.
16. Jeśli różnica między uśrednionymi przewyższeniami Δh₁iΔh₂wyznaczonymi w niwelacji ze środka i w przód nie przekracza 2-3 mm, warunek poziomej osi celowej niwelatora jest spełniony. W przeciwnym wypadku należy dokonać rektyfikacji według poniższej procedury.
17. Nie przestawiając niwelatora z punktu S2, obliczamy teoretyczny odczyt w przód p₂", zakładając, że bezbłędność odczytu wstecz t₂"(ze względu na małą odległość niwelatora od łaty) i przewyższenia Δh₁ (niwelacja ze środka usuwa z wyniku błąd niepoziomości osi celowej).
18. Nastawiamy poziomą kreskę siatki celowniczej na obliczony odczyt p₂" - zdejmujemy osłonę okularu lunety i, wkręcając i wykręcając poszczególne śrubki rektyfikacyjne płytki ogniskującej, zmieniamy położenie poziomej kreski siatki celowniczej.